Oktay SARI

Laboratuvarlar doğru, güvenilir ve tekrarlanabilir analizler yapmayı amaçlar. Analizleri doğru ve güvenilir bir şekilde yürüttüklerinden emin olmak ve bunu üçüncü kişilere (resmi kurumlar, denetleyici kuruluşlar, müşteriler) göstermek isterler. Bunun en güvenilir ve kolay yolu uluslararası yeterlik testleridir.

Yeterlik Testleri, bir laboratuvarın performansının laboratuvarlar arası testler aracılığıyla kontrol edilmesidir.

Yeterlik testleri neden önemlidir?

ISO 17025 laboratuvar akreditasyonunun şartlarından biri uluslararası yeterlik testlerine katılmak ve geçerli sonuç almaktır. Gıda üreticileri ve ihracatçıları, bağımsız denetçiler ve müşterilerinden, yeterlik testlerine katılarak geçerli sonuç aldıklarını göstermeleri talepleri ile sıklıkla karşılaşmaktadır.

· Yeterlik testleri dış kalite güvence kontrolü ve kalite kontrolün işleyişinin izlenmesi için yararlı bir araçtır.
· Akreditasyonun şartlarından biridir.
· Analitik sonuçlar ile ilgili anlaşmazlıkların çözümünü kolaylaştırır.
· Sürekli olarak gösterilen iyi performans laboratuvarın itibarını artırır.

FAPAS® Yeterlik Testleri

1990 yılından beri uluslararası yeterlik testi hizmetlerinde öncü durumda olan FAPAS® İngiliz Tarım Bakanlığı (DEFRA) çatısı altında faaliyetini sürdüren The Food and Environment Research Agency’nin bir parçasıdır. FAPAS®’ın düzenlediği yeterlik testleri programları:

· FAPAS – Gıda Kimyası
· FEPAS – Gıda Mikrobiyolojisi
· GeMMA – GMO Analizi
· LEAP – Su Analizleri
· PhytoPAS – Bitki Hastalıkları Teşhisleri

FAPAS bünyesindeki tüm Yeterlik Testi Programları ISO/IEC 17025 akreditasyonunda gerekli olan dış yeterlik testi planları olarak İngiltere Akreditasyon Kurumu UKAS tarafından kabul görmektedir. Ayrıca FAPAS®, FEPAS® ve GeMMA programları UKAS tarafından ILAC G13-2000 ve ISO 9000:1994'un ilgili maddelerine göre denetlenerek ISO/IEC Guide 43-1:1997'ye göre akredite edilmiştir.

Yeterlik testlerinin işleyişi şu şekilde özetlenebilir: Homojen numuneler hazırlanarak belirtilen tarihlerde katılımcı laboratuvarlara gönderilir. Katılımcılar numuneleri analiz edip sonuçları rapor ederler. Sonuçlar analiz edilir ve performans değerlendirilir. Katılımcılara performansları bildirilir. Kötü performans gösterenlere talepleri halinde tavsiyede bulunulur.

FAPAS® Gıda Kimyası programındaki yeterlik testleri ana hatlarıyla aşağıdaki konuları kapsamaktadır.

· Besin Elementleri · Mikotoksinler (Aflatoksin, Okratoksin A, Fusarium toksinleri, Patulin)
· Akrilamid / Melamin · Vitamin
· Otantiklik Testleri · Migrasyon
· Veteriner İlaç Kalıntıları · Çevresel Bulaşanlar
· Bal Analizleri · Ağır ****ller
· Yem Analizleri · Alkollü / Alkolsüz İçecek Analizleri
· Nitrat / Nitrit · Katı ve Sıvı Yağlar
· Alerjenler

Yeterlik testleri için hazırlanan numunelerin fazlası, round raporunun çıkması ile beraber Test Materyali olarak satışa sunulmaktadır. FAPAS® Test Materyalleri personel eğitimi ve metot performanslarının değerlendirilmesi için kullanılan ekonomik araçlardır ve laboratuvarların iç kalite kontrolleri için de oldukça önemlidir. Test materyallerinin FAPAS® Yeterlik Testleri ile birlikte kullanımı, akreditasyon kurumları tarafından istenebilecek iç ve dış kalite kontrol değerlendirmeleri için iyi bir kanıt sağlar.

FEPAS® Gıda Mikrobiyolojisi Yeterlik Testleri programında ise et, süt, yumurta, salata, pirinç, baharat, yem, çikolata, tavuk, balık ve jelatin hidrolizat gibi çok farklı matrislerde bir çok mikroorganizma sayımı ve tespitine yönelik roundlar düzenlenmektedir.

__________________