Gülsel ŞEN

Kafein tam olarak ne tip maddeler içerir?

Kafein, tein, trimetilksantin, matein, guaranin, metilteobromin gibi isimlerle de anılan ve başlıca kahve, çay, kolalı içecekler ve az miktarda da kakaoda bulunan alkali bir kimyasal maddedir. Saf kafeinin görüntüsü acı (çok acı..) beyaz bir toz şeklindedir. Bazlar acıdır gerçi. Bitkiler bu maddeyi üstündeki böcüklere karşı kendilerini savunmak amacıyla kullanırlar. Farmakolojik olarak merkezi sinir sistemi üzerine etkisi mevcuttur, sinir sistemini kamçılar, kalbi hızlandırır, hızlı soluk alıp vermemizi sağlar ve az miktarda diüretik etkisi vardır. Yani az miktarda idrarı artırır.

Kimyasal Özellikleri:

Trimetilksantin ailesinin bir üyesi olan kafein daha önceden de belirttiğim gibi bir alkalidir ve acı tadlı beyaz bir tozdur. Kimyasal formülü C8H10N4O2 ve sistematik ismi 1,3,7-trimetilksantin’dir.

Fiziksel Özellikleri:


Kaynama Noktası: 178 °C
Erime Noktası: 238 °C
Yoğunluğu: 1.2 g/cm³
Volatilitesi: 0.5%
Buhar Basıncı: 101 kPa @ 178 °C
pH: 6.9 (1% ‘lik çözeltinin)
Sudaki Çözünürlüğü: 2.17%
Buhar Yoğunluğu: 6.7 g/m³
Moleküler Ağırlık: 194.19 g/mol

çaydan saf kafein izolasyonu yapmak mümkün.


Kafein vücüda tam olarak ne gibi bir etki yapar?

Kafein’in beyin -daha doğrusu merkezi sinir sistemi hücreleri- üzerine etkisi mevcuttur. Hatta, vücuttaki neredeyse bütün hücrelerde aynı etkiyi yapar çünkü onlarda adenozin reseptörüne sahiptirler. Vücudumuzda temel olarak çalışan bazı ****bolik reseptörler -hücre zarında ya da çekirdeğindeki alıcılar gibi düşünülebilir- mevcuttur. Kafein siklik AMP (cAMP) yolu üzerinden hücre içinde etki gösteren bir reseptör üzerine etki yapmaktadır. Olayın biyokimyasal boyutuna fazla giremiycem ama istersen daha detaylı anlatabilirim.
Özetle, normalde adenozin ilgili reseptörüne bağlandığında hücre içinde bazı enzimatik değişikliklere neden olur ve vücudu uykuya hazırlar yani rahatlatır. Kafein molekülü adenozin’e yapı olarak benzer bir molekül olduğundan aynı reseptöre bağlanır ve bu reseptöre adenozinin bağlanmasını engellediği için hücrenin cAMP yolunu kullanmasına engel olur. Sonuç itibariyle adrenalin gibi etki eder ve kalp atım hızını ve kan basıncını yükseltir ve kaslara giden kan akımını artırmanın karşılığında iç organlara ve deriye giden kan akımını azaltır ayrıca karaciğerden vücuda glikoz salınımını da kısıtlar. Buna ek olarak amfetaminlere benzer bir etkiyle de beyinden salgılanan dopaminin seviyesini artırır.


ÇAYDAN KAFEİN SENTEZİ:
100 gr. İnce döğülmüş çay tozu basit bir ekstraksiyon cihazında 400 ml. alkol ile 8 saat kaynatılır.Bu alkolü çözelti ,50 gr. magnezyum oksitin 300 ml. Sudaki bulamacına katılır ve bir porselen kapsül içinde,buhar banyosunda,sık sık karıştırılarak kuruyuncaya kadar buharlaştırılır.Toz halindeki kalıntı bir defa 500 ml.,sonra 3 defa 250 ml. Su ile kaynatılarak sıcak halde vakumdan emilir.
Sulu süzüntüler bir araya toplanır ve 50 ml. seyreltik sülfürik asit ilave ettikten sonra,yaklaşık üçte biri kalıncaya kadar buharlaştırılır.Eğer yumak şeklinde bir çökelti ayrılırsa sıcak halde süzülür ve süzüntü 5 defa 30 ar ml. kloroformla çalkalanır.
Kloroform çözeltisinin açık sarı rengini gidermek için, çözelti birkaç ml. seyreltik sodyum hidroksit ve sonra yine aynı miktarda su ile çalkalanır ve buharlaştırılır.Geriye kalan ham kafein az miktarda sıcak sudan billurlandırılır.Verim 2-2,5 gr.

__________________
Bulutlar ağlamasa yeşillikler nasıl güler?
Mevlana