Gülsel ŞEN

Gülsel ŞEN

Parafin ve Naftenlerin Oksijenlenmesi
Doymuş hidrokarbonların oksijenlenmesi sonucu alkol, aldehid, keton, karbon
asitleri gibi önemli organik bileşikler elde edilir.
Alkanlar (****n hidrokarbonları) yalnızca moleküler oksijenle oksijenlenir. Amaca
bağılı olarak oksijenlenme işlemleri sıvı veya gaz fazda, katalizör veya başlatıcı
kullanılmasıyla gerçekleştirilir.
Düşük parafinlerin gaz fazda oksijenlenmesi yöntemi ile formaldehid, ****nol ve
asetaldehid elde edilmektedir.
****nın oksijenlenmesi aşağıdaki şemada verilmiştir.
CH 4 HCHO
O2
- H 2O
0,5 O2 CH3OH
O2 0,5 O2
HCOOH CO 2 + H 2O
0,5 O2
CO + H2
Parafinlerin gaz fazda oksijenlenmesi işlemleri 250-450o C sıcaklıkta
gerçekleştirilir.
Sıvı faz oksijenlenmesi yöntemiyle yüksek alkoller ve yüksek karbon asitler elde
edilir. Örneğin,
C15H32 C15H31OH
0,5 O2
Yüksek alkoller sonradan alkilsülfanata (detarjan) dönüştürülür. Yüksek karbon
asitlerin üretilmesinde de katı parafinlerin oksijenlenmesi yöntemi uygulanır.
Sentetik karbon asitlerinin elde edilmesi için 350-400oC sıcaklıkta kaynayan ve
C25–C35 hidrokorbonları içeren petrol parafinleri hammadde olarak yaygın
kullanılmaktadır.
Katalizör olarak Mn (mangan) tuzları kullanılırsa işlem 125-130oC sıcaklıkta
gerçekleştirilir.
Parafinlerin oksijenlenmesi yöntemi ile karbon asitlerinin üretilmesinin teknolojik
şeması Şekil.6.2 de verilmiştir. Buna göre, parafin ve katalizör (1) karıştırıcısında
harmanlanarak pompa yardımı ile (2) oksijenlenme reaktörüne aktarılır. Reaktöre
devamlı olarak hava verilir. Reaktör buharla ısıtılır. Ürünler (3) soğutucusunda
soğutulurak, (4) gaz ayrıcısında havadan ayrılır. Gazların içerisinde organik
katkılar olduğundan (5) sobasında yakıldıktan sonra atmosfere bırakılır. Reaktörde
bulunan sıvı ürünler 80-90oC sıcaklığa kadar soğutulur ve (6) atık ayırıcıya
aktarılır. Atık ayrıldıktan sonra ürünler (7) yıkayıcı kolonunda yıkanır ve
sabunlaşmak için (8), (9) sabunlaştırıcılarından geçirilir. % 25 Na2CO3 çözeltisi
içeren kolonlarda 95oC sıcaklıkta karbon asitleri, nitratlaştırılır.
2 RCOOH + Na2CO3 2 RCOONa + H 2O + CO2
(9) sabunlaştırıcısı içerisinde bulunan % .... NaOH çözeltisi etkisiyle esterler
hidroliz olur.
RCOOOR' + NaOH RCOONa + R'OH
(10) Separatöründe sabunlaşmamış ürünlerin bir kısmı ayrılır ve (11) deposuna
toplanır. Sabunlaşma işleminin sona ermesi için ürünlerin geri kalan kısmı (13) ısı
değiştiricisinde 180oC sıcaklığa kadar ısıtılır. (14) otoklavında (P=20-22 bar)
sabunlaşmayan ürünler ayrılarak yeniden işleme sokulmak üzere (11) deposuna
toplanır. (14) otoklavından ayrılan sabun kitlesi, (15) borulu ısıtıcısında yeniden
ısıtılır ve (16) separatörüne aktarılarak su buharı ve sabunlaşmayan kitleden ayrılır.
(17) seperatöründe su ve organik kitle ayrılır ve (18) deposuna toplanır. (16)
seperatöründen ayrılan sabun (20) karıştırıcısında su ile karıştırılır ve (21)
karıştırıcısına aktarılarak burada H2SO4 ile parçalanır.

__________________
Bulutlar ağlamasa yeşillikler nasıl güler?
Mevlana